Trong dòng chảy đô thị hóa mạnh mẽ, kiến trúc Việt Nam ngày nay không chỉ dừng lại ở việc bắt kịp xu hướng quốc tế. Điều quan trọng hơn, đó là giữ được sự tinh tế, bản sắc và cảm xúc đặc trưng của người Việt trong từng không gian sống. Khái niệm “Hồn Việt trong kiến trúc đương đại” từ đó trở thành câu chuyện thú vị và mang giá trị sâu sắc, nhất là khi nhiều gia chủ bắt đầu tìm kiếm điều gì đó “thuộc về mình” thay vì chạy theo phong cách ngoại nhập.
Nhưng “Hồn Việt” thực chất là gì? Nó nằm ở hình thức, vật liệu hay nằm ở cảm xúc? Và tại sao giữa thời đại hiện đại hóa, người Việt vẫn muốn tìm lại tinh thần truyền thống trong ngôi nhà của mình?
1. “Hồn Việt” – Không phải chi tiết, mà là tinh thần
Với nhiều người, “Hồn Việt” gợi lên hình ảnh mái ngói đỏ hoặc bộ bàn ghế gỗ xưa. Nhưng trong kiến trúc đương đại, “Hồn Việt” không còn xuất hiện rập khuôn như thế. Nó không phải là việc cố gắng đưa thật nhiều chi tiết cổ truyền vào nhà hiện đại, mà là tinh thần sống của người Việt được thể hiện bằng các giải pháp phù hợp với đời sống ngày nay.
Chẳng hạn, thay vì xây mái ngói truyền thống, nhiều ngôi nhà phố hiện đại chọn mái bằng kết hợp lam gỗ, ban công xanh và giếng trời—một cách thể hiện tinh thần truyền thống về sự thoáng đãng nhưng bằng phương pháp hiện đại hơn.
“Hồn Việt” vì vậy không nằm ở hình thức, mà ở cảm giác gần gũi, bình yên và ấm ấm mà không gian mang lại.
2. Kiến trúc Việt vốn gắn liền với thiên nhiên và đời sống gia đình
Từ xa xưa, ngôi nhà Việt được định hình bởi khí hậu nóng ẩm và văn hóa quây quần. Điều này vẫn tiếp tục được lưu giữ trong kiến trúc hiện đại.
Sự gắn kết với thiên nhiên
Người Việt luôn thích ánh sáng tự nhiên và gió trời. Truyền thống đó ngày nay được thể hiện qua:
- Giếng trời để đưa ánh sáng xuống trung tâm nhà
- Sân trong giúp điều hòa nhiệt
- Cây xanh trên ban công thậm chí cả trong phòng khách.
Ví dụ: Một căn nhà ống tại Sài Gòn thường có vấn đề bí bách. Khi bố trí giếng trời ở giữa nhà, ánh sáng tự nhiên len vào từng tầng, gió đối lưu tốt hơn, giúp không gian không chỉ sáng mà còn dễ chịu.
Tính kết nối gia đình
Người Việt đề cao sinh hoạt chung. Vì thế, không gian hiện đại thường thiết kế mở giữa phòng khách – bếp – ăn. Khi nấu ăn, trò chuyện, xem TV có thể diễn ra cùng lúc mà không bị chia tách. Đây chính là bản sắc: sự gắn kết, sự quây quần.
3. Những biểu hiện rõ nhất của “Hồn Việt” trong kiến trúc đương đại
Không gian mở – linh hoạt theo nếp sống Việt
Thay vì chia phòng nhiều lớp cửa, kiến trúc mới ưu tiên không gian mở để mọi thành viên dễ tương tác với nhau. Đây không chỉ là xu hướng mà còn xuất phát từ thói quen của người Việt: thích sự gần gũi, ấm cúng.
Ví dụ: Trong nhiều gia đình ba thế hệ, khu sinh hoạt chung rộng mở giúp mọi người dễ giao lưu, ông bà dễ quan sát trẻ nhỏ, cha mẹ không bị tách biệt khi nấu nướng.
Ánh sáng – gió trời – những yếu tố tự nhiên quen thuộc
Người Việt có thói quen sử dụng ánh sáng tự nhiên. Ngay cả ở nhà hiện đại, ánh sáng vẫn là yếu tố được đặt lên hàng đầu.
Nhà phố thường sử dụng:
- Giếng trời
- Cửa sổ dài
- Lam gỗ chắn nắng
- Khoảng sân nhỏ phía trước.
Tất cả nhằm tái hiện tinh thần “nhà Việt” xưa: thoáng – sáng – mát.
Vật liệu bản địa – vừa đẹp vừa kể chuyện
Những vật liệu truyền thống khi được ứng dụng tinh tế sẽ gợi cảm giác thân thuộc mà không bị “cũ kỹ”.
Ví dụ:
- Gạch gió giúp lấy sáng, tạo mảng tường đẹp và giữ nét Việt.
- Tre và mây trở thành đèn, vách trang trí trong nhà hiện đại.
- Gạch bông được dùng ở một số khu vực, tạo điểm nhấn “hoài niệm” nhưng không lạc tông.
Cảm xúc Việt – sự bình yên và mộc mạc trong từng góc nhỏ
“Hồn Việt” còn được cảm nhận qua bầu không khí:
- Tông nâu ấm của gỗ
- Ánh sáng vàng nhẹ
- Bố trí tối giản nhưng có chủ đích
- Góc thờ trang trọng
- Ban công xanh gợi hình ảnh “nhà phố Sài Gòn xưa”.
Một ngôi nhà mang “Hồn Việt” khiến bạn cảm thấy an yên ngay khi bước vào, dù toàn bộ nội thất có thể rất hiện đại.
4. Tại sao chúng ta vẫn cần “Hồn Việt” trong thời đại mới?
Giữ bản sắc trong hội nhập
Trong khi kiến trúc phương Tây ảnh hưởng mạnh mẽ, việc giữ lại “Hồn Việt” giúp công trình không bị lai tạp hay trở nên vô cảm. Ngôi nhà có câu chuyện, có văn hóa, có cảm xúc.
Phù hợp khí hậu và thói quen sống
Thiết kế đậm chất Việt không chỉ đẹp, mà còn đúng với điều kiện khí hậu nóng ẩm, cũng như thói quen sinh hoạt đặc trưng của người Việt.
Tạo giá trị tinh thần bền vững
Một ngôi nhà đẹp có thể thấy ngay. Nhưng một ngôi nhà “có hồn” lại mang cảm giác lâu bền hơn—cảm giác của sự thân thuộc.
5. Làm thế nào để đưa “Hồn Việt” vào nhà hiện đại?
Điều quan trọng nhất không phải cố đưa chi tiết truyền thống vào, mà là chọn lọc.
- Tận dụng ánh sáng và gió tự nhiên như cách người Việt xưa làm.
- Dùng vật liệu tự nhiên như gỗ, tre, gạch thô nhưng cách xử lý hiện đại.
- Thiết kế không gian mở để tăng kết nối gia đình.
- Lồng ghép yếu tố văn hóa theo cách tinh tế: đèn mây tre, tranh sơn mài, hoa văn Việt trên gối, thảm…
- Giữ tinh thần tối giản nhưng không lạnh lẽo—vẫn ấm, vẫn dễ sống.
Nói cách khác, “Hồn Việt” là sự tái hiện bản sắc trong hình thức mới.
6. Kết luận – “Hồn Việt” là phần linh hồn của ngôi nhà Việt
Kiến trúc đương đại không phủ nhận cái mới, cũng không giữ rập khuôn cái cũ. Sự hòa quyện giữa hai yếu tố—truyền thống và hiện đại—tạo nên giá trị chân thật nhất của không gian sống Việt.
“Hồn Việt” không phải một bộ tiêu chí. Nó là cảm giác:
- Sự bình yên khi bước vào nhà
- Sự quây quần trong bữa cơm
- Ánh sáng chan hòa buổi sáng
- Khoảng xanh nhỏ nhưng đủ chữa lành.
Và đó chính là điều giúp kiến trúc Việt giữ được bản sắc trong mọi giai đoạn phát triển.
——–
CÔNG TY TNHH THIẾT KẾ – XÂY DỰNG KHÔNG GIAN MỞ (OPEN SPACE)
📍 Địa chỉ: 384/13 Cộng Hòa, P.Tân Bình, TP.HCM
📞 Hotline: (+84) 28 3 811 8806 – (+84) 397 78 05 78 – (+84) 387 78 05 78
📧 Mail: contact@openspace.com.vn
🌐 Fanpage: https://www.facebook.com/openspace.com.vn/
